West-Friesland, land om van te houden
|
|
Stede Broec
Bovenkarspel, Grootebroek, Lutjebroek en de buurtschappen
Broekerhaven en Horn. Samen de bijna 20.000 inwoners tellende
gemeente Stede Broec. De meest bekende slogan, die vanuit deze
gemeente wordt gehanteerd is wel: 'De lente begint in
Bovenkarspel', waarmee de Westfriese Flora wordt aangeduid, een
internationaal bekende vaktentoonstelling van in februari in
bloei getrokken bloembollen.
 Het begin van de lente: de Westfriese Flora
Bovenkarspel, Grootebroek en Lutjebroek vormen eigenlijk een
lang lint. De buurtschappen Broekerhaven en Horn liggen er iets
terzijde van. Lutjebroek (broek=laaggelegen land en lutje=klein)
doet zijn naam eer aan. Het kleine katholieke dorp onderscheidde
zich door zijn bijzondere trouw aan de paus. Halverwege de vorige
eeuw kwam uit het dorp zelfs een contingent Zouaven. De
Westfriezen streden in dienst van de paus voor het behoud van de
kerkelijke staat in Itali�. Bij Montelibretti sneuvelde Pieter
Jong lzn. Een monument in de zijmuur van de katholieke kerk
herinnert aan z'n heldendood. Trouwens: het plaatselijke
etablissement draagt de naam 'de Paus'. Maar dat al vanaf 1624,
waaruit de aanhankelijkheid voor de kerkelijke leider nog eens
extra blijkt.
In Broekerhaven een geheel ander fenomeen: de overhaal. Direct
gelegen aan de dijk met de Zuiderzee werden hier op ingenieuze
wijze schepen vanuit het achterland over de dijk heen getild en
getrokken. Het verschil in waterstand bedroeg begin deze eeuw
(voordat de Afsluitdijk de getijden bedwong) zo'n
 twee�neenhalve
meter. De overhaal werd in voorgaande eeuwen met handkracht
bediend; de schuiten werden op een natgehouden kleibaan getrokken
en vanaf het hoogste punt liet men de volgeladen schuiten weer te
water glijden. Soms ging het te hard, waardoor een schuit meteen
'koppie onder' ging. Later kwam er een gebouwtje, waarin een
stoommachine het trekwerk van mensenhanden overnam. In de
twintiger jaren van deze eeuw kwam er een elektrische overhaal,
die als een lift werkte. Er was in principe plaats voor vier
houten tuindersschuiten, maar af en toe trachtte men met vier
ijzeren schuiten (die iets groter waren) gebruik te maken van de
overhaal. Gevolg: de laatste donderde weer in het water van de
Westerwortelsloot. Waar vindt men trouwens zo'n prachtige naam
voor een water, dat met name tuinders gebruikten? Het belang van
die overhaal is duidelijk. Van 1 januari 1928 tot 30 september van
dat jaar werd bijvoorbeeld 3.473.137 kilo bloembollen overgehaald.
Bovenstaande tekst is overgenomen uit:
"West-Friesland,
land om van te houden"
Uitgave: Rabobanken West-Friesland, © mei 1988
|
