West-Friesland, land om van te houden
|
|
Wester-Koggenland
De gemeente Wester-Koggenland is qua oppervlakte met zijn 6200
hectare een der grotere in West-Friesland. Met maar liefst acht
dorpen en vier buurtschappen. Avenhorn, Berkhout, De Goorn,
Oudendijk, Scharwoude, Spierdijk, Ursem en Zuidermeer bezitten nog
een kerk en maken - volgens het woordenboek - daarom terecht
aanspraak op de aanduiding 'dorp'; de buurtschappen zijn
Bobeldijk, Rustenburg, Wogmeer en Grosthuizen. Het aantal inwoners
van Wester-Koggenland is bijna 13.000.
De banpaal aan de Walingsdijk tussen Avenhorn en Ursem
Wester-Koggenland is een overwegend agrarisch gebied, ontstaan in
de veertiende eeuw. Toen stonden Avenhorn, Berkhout, Grosthuizen,
Scharwoude en Oudendijk als de vijf Veenhoop-dorpen bekend. Bos,
veengrond en water voerden er de boventoon. De strijd tegen de
steeds weer aanvallende waterwolf was hier hevig. Behorend tot de
polder de Westerkogge werden onder andere aan de bewoners van
Berkhout zware plichten opgelegd in het kader van het landbeheer.
Elke landgebruiker moest zes weken in de herfst aan de dijken
werken. De erop volgende schouw kende zware straffen voor hen, die
de regels hadden overtreden. Knoeien aan de wierdijken werd
bestraft met een boete van twintig stuivers. En wie voor de tweede
keer betrapt werd, verdween in het cachot van Berkhout, toen nog -
naar waarschijnlijkheid - onder de door de vrome Berkhouters op
een hoge terp gebouwde houten kerk. Dijkgraaf en schouwheren
stelden trouwens een onderdanige benadering bij de schouw op
prijs. Avenhorn en Ursem Wie het waagde om de dijkgraaf te dicht
te naderen (er is sprake van tien meter), zonder dat hij daarvoor
permissie had, kreeg twintig stuivers aan z'n broek. En dat in
een van de armste delen van West-Friesland.
Naast de waterwolf was - en is nog steeds - ook de rode haan een
gevreesde vijand. De veelal met riet bedekte boerenonderkomens
(veelal van het Noordhollands stolptype) waren en zijn in de
lintbebouwing bij wind een willige prooi van het vuur. Van recente
datum dateert de ramp in Rustenburg. Op 24 maart 1968 brandden
aangewakkerd door een zuid-wester storm in de nacht vier
boerderijen en twee woonhuizen op rij tot de grond toe af.
Opvallend bij de komst van de dageraad, dat de met pannen gedekte
huizen door de rode haan waren overgeslagen.
Bovenstaande tekst is overgenomen uit:
"West-Friesland,
land om van te houden"
Uitgave: Rabobanken West-Friesland, © mei 1988
|
